Select Page

Postoje brojne pretpostavke o poreklu naziva ostrva Procida. Reč je o jednom od najživopisnijih ostrva Napuljskog arhipelaga i čitave današnje Italije, premda njegova površina iznosi samo četiri kvadratna kilometra. Burna prošlost koja dotiče mikensku, rimsku, vizantijsku, špansku, burbonsku i austrijsku istoriju, ipak ne unosi zabunu u ono što predstavlja osnovu legende, predanja, ili pak drevnog zapisa.

Dakle, antički istoričari pominju mit o podzemnim potresima, odnosno o borbama između divova i bogova. Povest kaže da upravo ispod ostrva Procida, spava div Mimant. Prema grčkom istoričaru Dioniziju iz Halikarnasa, naziv ostrva potiče od Enejine hraniteljke koja je umrla na Procidi. Plinije Stariji pominje kako se ostrvo Proćida odvojilo od ostrva Iskije posle snažne erupcije vulkana. Po njemu, ime Procida potiče od grčkog izraza prochyo, što znači pojaviti se iz dubine.
Dakle, antički istoričari pominju mit o podzemnim potresima, odnosno o borbama između divova i bogova. Povest kaže da upravo ispod ostrva Procida, spava div Mimant. Prema grčkom istoričaru Dioniziju iz Halikarnasa, naziv ostrva potiče od Enejine hraniteljke koja je umrla na Procidi. Plinije Stariji pominje kako se ostrvo Procida odvojilo od ostrva Iskije posle snažne erupcije vulkana. Po njemu, ime Procida potiča od grčkog izraza prochyo, što znači pojaviti se iz dubine.
Toliko o nazivu ostrva. Osim što je poznat po romanu Else Morante Arturovo ostrvo (iz 1957. godine) i igranog filma Poštar (Il postino) Michaela Radforda iz 1994. godine, Procida je čuvena po narodnoj kulturi u kojoj i dalje opstaju i ostaju poštovani magijsko-religijski obredi. Ne tako davno, praznoverja i posebni oblici vradžbina, bili su deo svakodnevice stanovnika Procide. Jasno, ljudi su rado pribegavali nekom drugom putu (danas bi se reklo, alternativnom) od onog zvaničnog, bez obzira da li je reč o rešavanju pravnih, emotivnih ili zdravstvenih nevolja. Možda bi to neko zaključio jednim jedinim pogledom, odnosno – golim okom: da je magijski svet Procide bio je živ i svakodnevan, premda su čarobnjaci – a posebno čarobnice – naročitu pažnju posvećivale danima verskih praznika. To je samo po sebi vrlo neobično. Religije obično ne priznaju čarobnjačke veštine! Naprotiv! Međutim, na izdvojenom ostrvu postojala je nesumnjiva veza između religije i takozvane čarobnjačke prakse. Tako je svaki magijski obred počinjao nekom od uobičajenih hrišćanskih molitvi. I nije bilo nikakvih nesuglasica između katoličkih vernika i onih koji su se bavili nekom vrstom „graničnog“ posla – između čarobnjaštva i molitve.
Jedan od najzanimljivih primera svakako su bile svojevrsne kućne monahinje sa Procide. Bile su to usedelice, u godinama. One su bile upečatljive i po načinu oblačenja: duga crna suknja, košulja, takođe tamna, bela kragna i dugački crni šal preko glave. Verovalo se da su te žene obdarene posebnim moćima. Pomoć ovih starica koje su nazivali bizzoche, tražena je u mnogim prilikama. Kako i ne bi? Na Procidi, osećanje izdvojenosti, tajnovitosti, ponekad je ličilo na raj. A ponekad – izazivalo jezu i strah. Ljudi su verovali da ih nevolje snalaze jer ih je neko urekao. Drugi su pak želeli da saznaju vesti o svojim bližnjima koji su se otisnuli na more. Treći su upirali oči u kućne monahinje tražeći leka za bolesti. Bilo je onih koji su pokušavali da uz pomoć bizzocha osvoje nečije srce.
Bitna sprava za izvođenje „čarobnjačke delatonsoti“ bio je quatrido ili quadrillo. Reč je o nekoj vrsti relikvije, u vezi sa kultom Bogorodice sa sedam velova. To je mali ovalni okvir u kojem je pod staklom uramljen, prema narodnom verovanju, delić jednog od velova pripisanih Bogorodici. Prema običaju, quadrillo nasleđuju žene od svojih bližih ili daljih rođaka – predaka. Sam poklon već na neki način utire put budućoj čarobnici. Jer, quadrillo joj pomaže da vidi i oseti ono što drugi nisu u stanju. Kada izgovore molitve i tajne „formule“, bizzoche vide u ramu nešto što drugi ili ne mogu , ili nisu u stanju da podnesu da vide.
Ipak, bizzoche su izbegavale predviđanje budućnosti, jer su bile hrišćanke, poštovale Gospoda i smatrale da je ljudska sudbina u njegovim rukama. To su isticale da bi odagnale svaku optužbu za veštičarenje, a quadrillo je bio više kao neka vrsta psihološkog pomagala. Stanovnici Procide nisu imali hrabrosti da sami pogledaju šta se to odslikava u ramu. A sva je prilika da su ipak očekivali reči utehe. Držeći ram u rukama, gledajući pomno u njega, kao nekim „trećim okom“ bizzoche su preletale kontinente i mora, tražeći mornare, lek za napaćeno srce ili obolelo telo. Šta su tačno govorile, kao što se može pretpostaviti, ostajala je tajna. Ali, bilo je delotvorno!